Phong nguyệt vô biên
Tục truyền Nguyễn Ðăng Cảo tính nết bừa bãi, phóng túng, ngông ngạo, không coi ai vào đâu cả; ngoài thịt chó và rượu ngon không còn ham thích gì nữa.
Ngày ông vào điện thí, đáng lẽ đỗ đầu, nhưng vì tính ông như thế, triều đình mới đánh xuống hàng thứ ba (Thám hoa). Ông cũng biết vậy, nên khi con giai ông là Nguyễn Ðăng Tuân sinh con đầu lòng là Nguyễn Ðăng Ðạo, mỗi lần bế cháu, ông thường nựng rằng: "Triều đình ghét tao cứng cổ không cho đỗ Trạng nguyên, nhưng thằng bé này mà không cho đỗ Trạng thì không được đâu!"
Thường ngày ở trong triều, ông nói năng không kiêng sợ gì cả, do đó đã mấy lần bị biếm truất.
Khi sứ nhà Thanh sang sách
phong, đi đến trạm Xương Giang thì dừng lại, đưa cho Chúa Trịnh một vuông
gấm, viết một chữ càn thật to. Cả triều không ai giải
đoán được, Chúa Trịnh phải đặc chỉ triệu ông vào để hỏi. Ông thưa
rằng:
- Cái trò đánh đố nhỏ nhặt ấy, bõ bèn gì mà chúa thượng phải bận lòng
suy nghĩ.
Rồi ông cầm bút quệt đẫm mực viết một nét xổ để trả lời. Chúa hỏi duyên
cớ, ông nói:
- Tượng của quẻ "càn" có 3 nét ngang thêm vào
một nét xổ thì thành chữ "vương", có thế
thôi!.
Thời gian ông làm chánh sứ
sang cống nhà Thanh, một bữa đi qua một cái chùa rường cột hết sức lộng
lẫy, viên sứ Thanh đi cùng theo mời ông đề cho mấy chữ "biển ngạch"
(bức hoành phi), ông liền viết ngay hai chữ "trùng nhị".
Cả phái bộ nhà Thanh đều phân vân không hiểu ý sứ giả Việt nam muốn nói
gì. Cuối cùng, Nguyễn Ðăng Cảo mới cười mà giải thích rằng:
- Ðây là bốn chữ "Phong nguyệt vô biên", viết
giản lược
Phong nguyệt vô biên là chữ sẵn trong sách, có nghĩa là: Gío trăng vô tận không có bến bờ nào. Nhưng đồng thời cũng có nghĩa thứ hai là: Chữ phong chữ nguyệt mà không có nét ngoài biên. Bởi thế, ở đây, Nguyễn Ðăng Cảo chỉ cần viết một phần của hai chữ ấy, tức là chỉ cần viết hai chữ trùng nhị là đã nói lên ý niệm cả câu Phong nguyệt vô biên.
Thật là thông minh và dí dỏm, sứ nhà Thanh và những người đi cùng đều hết sức kính phục tài mẫn tiệp tuyệt vời của Nguyễn Ðăng Cảo.
Thông tin trên mạng Netcodo
Mọi chi tiết xin vui lòng liên hệ tại
Ban Biên Tập Mạng Netcodo
Ðiện thoại: (54)847247 - Email Intranet: quantri@netcodo.vnn.vn
Email Internet: netcodo@hue.vnn.vn